Wet van 20-03-2024, Stb. 2024, 92
Wet van 20 maart 2024 tot wijziging van de Kieswet, houdende vaststelling van regels over de programmatuur die bij verkiezingen wordt gebruikt ten behoeve van de vaststelling van de verkiezingsuitslag (Wet programmatuur verkiezingsuitslagen)
—Gelet op het cruciale belang van een betrouwbare en efficiënte vaststelling van de verkiezingsuitslag en de belangrijke toegevoegde waarde van de inzet van programmatuur hierbij, afgezet tegen de potentiële risico’s van het gebruik hiervan, is het, mede gelet op artikel 59 van de Grondwet, essentieel dat de verantwoordelijkheden, kaders en vereisten omtrent de uitslagprogrammatuur gedegen en eenduidig in de wet zijn geregeld.
Met dit wetsvoorstel wordt voorgesteld in de Kieswet en daarop gebaseerde regelgeving een integrale regeling op te nemen over de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de Kiesraad, gemeenten en waterschappen omtrent het beheer, de beveiliging en het gebruik van de programmatuur voor de berekening en de vaststelling van de verkiezingsuitslag (uitslagprogrammatuur) en van de vereisten hiervoor. Het wetsvoorstel heeft geen betrekking op de stemming en de telling van de stembiljetten. Die blijven handmatig plaatsvinden.
Cruciaal om tot een betrouwbare uitslag te komen zijn de inzet van de juiste (ICT-)voorzieningen waarop de uitslagprogrammatuur wordt ontsloten, het treffen van (beveiligings)maatregelen, het vaststellen en naleven van aansluitvoorschriften en gebruiksvoorschriften, het handmatig controleren van de met de uitslagprogrammatuur gegenereerde uitkomsten en het volgen van de juiste procedures in het verkiezingsproces. Het wetsvoorstel voorziet daarom ook expliciet in een regeling van deze onderdelen.
De Afdeling advisering van de Raad van State heeft een aantal opmerkingen bij het voorstel. Zij merkt op dat het, mede gelet op de bijzondere aard van het kiesrecht en artikel 59 van de Grondwet, noodzakelijk is om de basisvereisten aan de uitslagprogrammatuur in de wet op te nemen en ook overigens om (sub)delegatie nader in te kaderen. Daarnaast zouden terugvalopties, mocht de programmatuur onverhoopt uitvallen, nader moeten worden uitgewerkt en gebruikers daarop worden voorbereid. Verder adviseert de Afdeling onder meer om in de toelichting aandacht te besteden aan de strafbaarstelling in het geval iemand inbreuk maakt op de programmatuur. Aan de opmerkingen is gehoor gegeven door middel van een nadere toelichting of aanpassing van het oorspronkelijke voorstel. Zo is naar aanleiding van het advies onder meer een strafbepaling aan de Kieswet toegevoegd die het binnendringen, beschadigen of het beïnvloeden van de betrouwbare werking van de uitslagprogrammatuur strafbaar stelt. Dit misdrijf wordt bestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of een geldboete van de vierde categorie.
Inwerkingtreding
Inwerkingtredingsbesluit van 03-07-2025, Stb. 2025, 184
Besluit tot vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van de Wet programmatuur verkiezingsuitslagen (Stb. 2024, 92) en van het Kiesbesluit programmatuur verkiezingsuitslagen (Stb. 2025, 172)
—Met ingang van 1 augustus 2025 treden in werking:
- de Wet programmatuur verkiezingsuitslagen (Stb. 2024, 92);
- het Kiesbesluit programmatuur verkiezingsuitslagen (Stb. 2025, 172).
Twee onderdelen van het Kiesbesluit programmatuur verkiezingsuitslagen zijn om technische redenen uitgezonderd van inwerkingtreding. Het Kiesbesluit programmatuur verkiezingsuitslagen treedt eerder in werking dan de nieuwe uitslagprogrammatuur, die nog in ontwikkeling is, in gebruik wordt genomen. Door die onderdelen in werking te laten treden nadat de nieuwe uitslagprogrammatuur in gebruik is genomen, wordt voorkomen dat de Kiesraad in de tussentijd niet aan de openbaarmakingsplicht kan voldoen.