Wet van 7-7-2010, Stb. 2010, 280
Wet tot wijziging van onder meer Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de Wet documentatie vennootschappen in verband met het vervallen van de verklaring van geen bezwaar en het verbeteren en uitbreiden van de controle op rechtspersonen met het oog op de voorkoming en bestrijding van misbruik van rechtspersonen
—Het preventieve toezicht op rechtspersonen wordt afgeschaft. In de plaats daarvan wordt een systeem van permanent toezicht op rechtspersonen in het leven geroepen, waarbij op basis van risicoprofielen gegevens met betrekking tot rechtspersonen worden gescreend op een verhoogd risico op misbruik. Deze screening kan uitmonden in een risicomelding aan verschillende handhavingsinstanties. Het preventieve toezicht blijkt geen effectief middel om misbruik van rechtspersonen, zoals de financiering van terrorisme en witwassen van zwart geld, te voorkomen. Het preventieve toezicht vertoont niet alleen leemtes, maar valt ook betrekkelijk eenvoudig te omzeilen. Ten opzichte van de huidige situatie wordt de reikwijdte van de controle uitgebreid. Naast kapitaalvennootschappen gaan diverse andere rechtspersonen, waaronder ondernemingen die toebehoren aan een buitenlandse rechtspersoon die een hoofd- of nevenvestiging in Nederland heeft, onder de reikwijdte van het nieuwe systeem vallen. De huidige Wet documentatie vennootschappen biedt een basis voor het nieuwe registratiesysteem. In het screeningsproces wordt zo veel mogelijk gebruikgemaakt van elektronische informatie die reeds bij de overheid bekend is in zogenaamde basisregistraties, zoals het handelsregister en de Gemeentelijke Basisadministratie.
Bij de doorlopende controle van rechtspersonen wordt gebruikgemaakt van veranderingen in sleutelgegevens (zoals naam, adres en woonplaatsgegevens, gegevens over bestuurders, en aandeelhouders) van rechtspersonen aan de hand van risicoprofielen, waarmee misbruik van bijvoorbeeld financieel-economische aard gedetecteerd kan worden. De controle op rechtspersonen wordt uitgevoerd door de Justitiële Uitvoeringsdienst Toetsing, Integriteit en Screening (dienst Justis) van het Ministerie van Justitie. Het accent van de werkzaamheden ligt op het verwerken en analyseren van sleutelgegevens en het op basis daarvan produceren van risicomeldingen ten behoeve van bovengenoemde selectie van handhavers.
De risicoanalyse die wordt uitgevoerd is gebaseerd op risicoprofielen en risico-indicatoren die periodiek door de Minister van Justitie worden vastgesteld.
Het (nieuwe) handelsregister is de voornaamste bron van sleutelgegevens over rechtspersonen. Het gaat daarbij zowel om gegevens die de rechtspersoon kenmerken (NAW-gegevens, bestuurders) als om de mutaties daarin. Snelle mutaties in beleidsbepalers kunnen een voorbode zijn van misbruik van een rechtspersoon. Belangrijke leveranciers van gegevens zijn ook het GBA, het Justitiële Documentatiesysteem en het Centraal Insolventieregister. Het politieregister is ook een van de bouwstenen. Op basis daarvan vindt een controle plaats op lopende strafrechtelijke onderzoeken. De Belastingdienst beschikt over sleutelgegevens die zowel inzicht kunnen geven in de betrokken aandeelhouders als over financiële gegevens die op mogelijk misbruik wijzen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om snelle wisselingen van aandeelhouders bij een rechtspersoon en om informatie over btw-afdrachten. Het kadaster kan gegevens leveren voor een nadere analyse bij een indicatie van misbruik. Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen kan gegevens verstrekken over uitkeringsverhoudingen en arbeidsverhoudingen, inclusief gegevens over een bepaalde werknemer.
De risicomelding aan een selecte groep van handhavers (Openbaar Ministerie, Belastingdienst, De Nederlandsche Bank, Autoriteit Financiële Markten, en de politie, inclusief bijzondere opsporingsdiensten als Fiod/ECD en SIOD) bestaat uit inhoudelijke informatie uit openbare en gesloten bronnen, in samenhang gepresenteerd. In deze melding zullen onder meer persoonsgegevens, (historische) bedrijfsgegevens, justitiële en strafvorderlijke gegevens, belastinggegevens en UWV-gegevens worden opgenomen. Elk afzonderlijk sleutelgegeven kan en zal niet tot een risicomelding leiden. Dat kan alleen wanneer gegevens met elkaar in verband worden gebracht.
Inwerkingtreding
Inwerkingtredingsbesluit van 24-4-2011, Stb. 2011, 194
De wet van 7 juli 2010, Stb. 2010, 280 tot wijziging van onder meer Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de Wet documentatie vennootschappen in verband met het vervallen van de verklaring van geen bezwaar en het verbeteren en uitbreiden van de controle op rechtspersonen met het oog op de voorkoming en bestrijding van misbruik van rechtspersonen en het uitvoeringsbesluit (Stb. 2011, 180) treden in werking op 1 juli 2011.