Uit de publicatie Foreigners in European Prisons² blijkt dat deze groep dagelijks te maken heeft met problemen als gevolg van hun buitenlandse status, de taalbarrière en de afstand tot hun familie. Daarnaast zijn gevangenisautoriteiten doorgaans niet of onvoldoende bekend met de moeilijkheden die FNPs ervaren en bieden zij geen gepaste zorg. Het gevolg hiervan is dat FNPs zich vaak sociaal buitengesloten voelen en dat ze onvoldoende gebruik kunnen maken van hun rechten.

Buitenlandse gedetineerden hebben volgens het Verdrag van Wenen inzake diplomatiek verkeer de mogelijkheid om consulaire bijstand van hun ambassade  de diplomatieke vertegenwoordiging van hun land van herkomst te ontvangen. In de praktijk zijn er slechts weinig landen die consulaire bijstand verlenen aan hun landgenoten in buitenlandse detentie. Nederland is daarop een uitzondering.

Naast consulaire bijstand van de ambassade kunnen Nederlandse FNPs ook ondersteuning ontvangen van Bureau Buitenland van Reclassering Nederland en van de religieuze organisatie Epafras. Beide organisaties hebben een groot netwerk van vrijwilligers die al sinds decennia op regelmatige basis Nederlandse FNPs bezoeken. Deze inzet van Nederland wordt in de literatuur gezien als een ‘good practice’ maar was nog nooit eerder onderzocht.

Femke Hofstee-van der Meulen heeft onderzocht of consulaire bijstand, zoals ontvangen door Nederlandse FNPs, bijdraagt aan hun detentie ervaring, hun speciale noden en aan hun terugkeer in de samenleving. De onderzoeksvraag is bestudeerd aan de hand van de literatuur en door Nederlandse FNPs en overige betrokken te bevragen.³

Het onderzoek toont aan dat de Nederlandse FNPs zeer positief zijn over de steun die zij ontvangen vanuit Nederland. Gedetineerden die consulaire bijstand krijgen ervaren hun detentie als minder negatief dan diegenen die geen begeleiding vanuit Nederland ontvangen. Ook hebben verschillende vormen van hulp een positief effect op hun speciale behoeftes. Een persoonlijk bezoek stellen zij het meest op prijs. De aandacht vanuit de ambassade geeft hen een vorm van bescherming. Ook de persoonlijke aandacht van vrijwilligers en gezanten is zeer krachtig. Het geeft hen het gevoel dat ze er nog toe doen.

Het onderzoek laat zien dat Nederland zich voornamelijk richt op het welzijn van de gedetineerde maar niet zozeer op de oorzaken van de moeilijkheden. Zo spreekt Nederland namelijk de buitenlandse autoriteiten over het algemeen niet aan wanneer de basisrechten van Nederlandse FNPs worden geschonden. Ook ontbreekt de nazorg bij terugkeer in Nederland. Wanneer deze twee punten worden opgepakt kan het Nederlandse model van consulaire bijstand van een good practice een best practice worden.

Het proefschrift kunt u hier bestellen. Interesse in de samenvatting in het Nederlands? Zie hier.

Femke Hofstee heeft daarnaast een klein zakwoordenboekje ontwikkeld voor buitenlandse gedetineerden die moeite hebben met de taal. Het is ook te gebruiken voor hen die met deze groep werkt, zoals bijvoorbeeld advocaten. Het boekje heet Picture it in Prison en de inhoud is gratis te downloaden via www.prisonwatch.org. Het is ook te koop tegen kostprijs (€ 4).