Artikelen van Ellen van Rijssen
Tijdschrift
NJB 24 (2025)
Bescherming van de persoon in de Grondwet
Aanhoudende technologische en digitale ontwikkelingen zijn typerend voor deze tijd. In een wereld van data, AI en massale technische verbondenheid, moet worden onderzocht hoe nieuwe en opkomende technologieën invloed kunnen hebben op grondrechten. Om een meer duurzame en betekenisvolle grondrechtelijke bescherming van de persoon, waaronder diens persoonlijke levenssfeer, in een hoogtechnologische samenleving te waarborgen, wordt in dit artikel voorgesteld om twee algemene, complementaire grondrechten in de Grondwet op te nemen: (1) een aangepast algemeen grondrecht op privacy en (2) een nieuw algemeen grondrecht op persoonlijke integriteit. Niet alleen zouden deze twee voorgestelde bepalingen een groter bereik hebben dan de bestaande privacy-grondrechten maar ook zullen zij, wegens hun meer open en kernachtige formulering, beter in staat zijn in te spelen op de uitdagingen waarvoor huidige en toekomstige technologieën individu en samenleving stellen.
Vreemde behandeling van vreemd recht
Volgens boek 10 BW wordt buitenlands recht, toepasselijk volgens regels van ipr, processueel behandeld als recht, niet als feit. De werkelijkheid is anders: in telkens wisselende gevallen sluipen veelal elementen binnen die de behandeling als feit suggereren, en waarbij partijen dus zwaar aan de beurt zijn. De tweedeling feit/ recht voldoet bij de behandeling van vreemd recht niet, omdat ze geen houvast geeft. De karakterisering van de positie van buitenlands recht in het burgerlijk proces als tertium is ook een loze formule. Beter is het dit paradigma te verlaten en algemene beginselen van procesrecht als uitgangspunt te nemen, met inbegrip van artikel 6 EVRM. Dat geeft ook onzekerheden, maar is wel productief en realistisch.
Kritiek op de rechtspraak, de rechter en diens uitspraken
De rechter die steeds vaker het doelwit van kritiek is, heeft weinig mogelijkheden om zich tegen de kritiek te weren, maar dat wil niet zeggen dat hij, andere rechters of de rechtspraak sitting ducks zijn. Politici, burgers, en de professionals en instituties van de rechtsstaat moeten hun krachten bundelen en verantwoordelijkheid nemen. Gezamenlijk moet een tegennarratief worden geproduceerd tegen de aspiraties van de bricoleurs die de rechtsstaat ondermijnen. Een effectief narratief vereist een goed verhaal en afwezigheid van tegenstrijdige systemische signalen. In deze bijdrage worden enkele suggesties gedaan over hoe rechters en de rechtspraak met de kritische buitenwereld kunnen omgaan en wordt uiteengezet wie welke rol daarbij op zich zou kunnen nemen.
Pleidooi voor toekenning van het civiel effect aan buitenlandse LLM’s
Wie na het volgen van een bachelor rechtsgeleerdheid in Nederland zijn of haar studie afrondt met een buitenlandse master krijgt geen aantekening civiel effect. Waar bij de bachelor nog goede argumenten zijn te vinden waarom deze in Nederland moet worden gevolgd is het de vraag of het onderscheid tussen Nederlandse en buitenlandse masters terecht en wenselijk is.
Rechtspraak moet zichtbaar staan voor fundamentele waarden
De voorgenomen deelname van drie gerechten aan de Pride Amsterdambotenparade deze zomer leidt tot stevige kritiek. Herman Hermans waarschuwt in het Nederlands Juristenblad dat deelname de rechterlijke onafhankelijkheid zou kunnen ondermijnen en de schijn van partijdigheid zou kunnen wekken. Die zorg is begrijpelijk, maar overtuigt niet. Deelname aan Pride Amsterdam is niet strijdig met de rechterlijke taak, maar kan juist bijdragen aan het vertrouwen in de rechtspraak als inclusieve en toegankelijke institutie én werkgever.