In het eerste half jaar van 2018 groeiden 15 985 minderjarigen op in een jeugdhulpinstelling, waarvan 1925 in de gesloten jeugdhulp. Duizenden van hen krijgen maatregelen opgelegd terwijl dat niet mag of nodig is.

Pedagogische interventie of straf

In gesloten instellingen mag de deur op slot en kunnen maatregelen worden toegepast zoals afzondering, fixatie en kamercontrole. Maar vrijheidsbeperking komt ook voor in ‘open’ instellingen, terwijl dat wettelijk niet is toegestaan. Uit het onderzoek blijkt dat het onvoldoende duidelijk is wat vrijheidsbeperkende maatregelen zijn. Een heldere omschrijving ontbreekt en er is discussie over wat pedagogisch toelaatbaar is. Daar komt bij dat kinderen met open en gesloten machtigingen in dezelfde instelling kunnen verblijven en duidelijk onderscheid tussen de regimes lijkt te ontbreken.
Volgens het VN-Kinderrechtenverdrag is het de taak van de overheid om kinderen de juiste hulp en zorg te bieden zodat zij zich goed kunnen ontwikkelen. Vrijheidsbeneming mag alleen worden toegepast als uiterste maatregel en voor de kortst mogelijke duur. Rekening moet worden gehouden met de leeftijd van het kind en maatregelen om kinderen in instellingen te beschermen mogen niet leiden tot onredelijke beperkingen van hun vrijheid in vergelijking met kinderen die thuis wonen. Dat gebeurt in de praktijk wel, zo blijkt uit het rapport.

Maatregelen

Er was al een landelijke werkgroep opgericht om de toepassing van maatregelen in gesloten instellingen terug te brengen. Naar aanleiding van het gestegen aantal suïcides stuurt ook de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd aan op betere samenwerking tussen jeugdhulpmedewerkers en geestelijke gezondheidszorg. Defence for Children roept op tot concretere maatregelen: schaf de isoleerruimte af, formuleer een landelijke en uniforme definitie van vrijheidsbeperkende maatregelen, ontwikkel een (wettelijk) registratiesysteem, zorg voor betere samenwerking tussen jeugdhulp en jeugd-GGZ en borg participatie van kinderen in instellingen